EEN “KATHOLIEKE”DAG VOOR DE GRUNN SCHUT GEMERT

Er wordt de laatste tijd veel geschreven over de katholiciteit van gilden, wat dat  katholiek-zijn nog betekent en wat komt er van terecht. Het Sint Antonius en Sint Sebastianus Gilde uit Gemert is net zo min een “heilig”gilde als vele andere broederschappen. Toch valt het op, dat de Sint-Antoniusviering, de optrekdag en de dag van het koningschieten niet zouden kunnen beginnen zonder een Eucharistieviering. Er ontstaat zelfs ontsteltenis als door of vanwege de kerkelijke bestuurders wijzigingen daarin worden aangebracht. Als er op Sint-Antoniusdag niet genoeg aandacht wordt besteed aan het leven van de heilige en wat dit nog voor de gildebroeders betekent, dan wordt er daarna tijdens de koffietafel over gemord. Als een parochiegeestelijke het bevrijdend schot niet lost bij het koningschieten, dan heerst er ontstemming, want het zijn toch |”heilige “momenten voor het gilde. Niet altijd mag het de gilden verweten worden, dat het katholieke bewustzijn van gilde en gildebroeders vermindert. De kerkelijke overheid  draagt daaraan bewust en soms gedwongen aan bij.
De Mariaverering in het Gemertse kerkdorp Handel wordt beschouwd als de oudste in Brabant. De Duitse Orde, die van 1220 tot 1794 de zeggenschap over Gemert, vestigde zich vanaf het begin tot het jaar 1366 in het kerkdorp. In die tijd moet de Mariaverering zijn ontstaan. Zij bouwden er  tijdens hun verblijf in Handel de eerste kapelkapel. Toen de protestantste legers van de Oranjes grote gebieden van Nederland veroverden en de burgerlijke bestuurders de katholieke eredienst in die gebieden verbodens, werden op veel plaatsen schuurkerken gebouwd of net over de grens van een “vrij” gebied gebouwd. Gemert was een Vrije en Souvereine Grondheerlijkheid van de Duitse Orde, behoorde niet tot het gebied van de Zeven Provinciën. Daarom mocht de eredienst dar worden uitgeoefend.
Via van mond-tot-mond reclame kwamen van overal in Nederland bedevaarten naar Handel. Zelfs uit Rotterdam zijn in die tijd bedevaarten bekend. Ook nu nog komen bedevaarten uit het Peelgebied jaarlijks naar Handel om daar de Maria te vereren. Onder de bedevaartgangers bevinden zich ook dikwijls complete gilden. De bekendste bedevaart is die van Valkenswaard. Deze komt op zaterdag nog te voet naar Handel om op zondag na de Hoogmis weer te voet de weg terug te gaan. Rond 1500 deelnemers vormen de stoet, de bedevaartgangers, die per auto op zondag de Hoogmis bijwonen niet meegerekend.
Ook het dorp Gemert telt het zich tot een eer om jaarlijks op Hemelvaartsdag te voet heen en terug ter bedevaart te gaan, De processie wordt georganiseerd door de plaatselijke O.L.Vrouwebroederschap, die in vol ornaat leiding geeft aan de stoet. Het Sint Antonius en Sint Sebastianus Gilde Gemert, de plaatselijke Harmonie, O.L.Vrouwebruidjes trekken naast parochianen mee. In Handel worden zij door de geestelijkheid en het Sint-Jorisgilde aan de dorpsgrens afgehaald. Ook deze Gemertse bedevaart kent autorijders onder de pelgrims.
Zondag 5 mei jl. was dat weer het geval, nu begunstigd door goed weer, want de Eucharistieviering vindt in de openlucht plaats op het door Gemert geschonken altaar in het processiepark. Het was dit jaar voor het gilde ook een bijzondere dag, waarop men eerst de bedevaart plicht vervulde, maar daarna ook nog present was bij de jubileummis van het gouden echtpaar Henk en Wilhelmien de Koning voor hun dankviering naar de parochiekerk in Gemert begeleidde. Dat vergde wel een aanpassing van het programma. De gildebroeders waren immers niet in de staat om thuis de maaltijd te gebruiken. Gildebroeders Leo van den Elsen, die gewoonlijk voor koffie met cake zorgt na de bedevaartsmis, had zijn aanbod dit keer gewijzigd en uitgebreid, zodat de gildebroeders zich konden sterken met een stevige maaltijdsoep, broodjes met kaas en vlees, en krentenbollen. De koffie bleef op het programma staan. Zo gesterkt werd de terugtocht begonnen. In Gemert zorgde gildelid Ruijs voor het aanvullen van het vochtverlies en bood in zijn bijzondere etablissement in de nabijheid van de kerk een verfrissing aan.

Het gilde kwam op tijd bij het gildehuis aan om nu het gouden paar naar de kerk te begeleiden voor hun dankviering en de tweede opluistering door het gilde van een eucharistieviering. Niemand klaagde daarover, ofschoon deze extra-zondag niet in familiekring kon worden doorgebracht. Als gildebroeder heb je trouw beloofd aan gilde en kerk en trouwens, je moet ook voor je broeder iets over hebben. Voor het paar was het een unicum, dat de priester, die hen op deze zelfde 5 mei-dag trouwde, ook in de dankviering voorging. Het was de broer van de gouden bruid. Diaken Van den Bosch assisteerde daarbij. Hij kent de gildegebruiken, want hij was medeoprichter van het O.L.Vrouwegiide in Veghel en zelfs koning er van. Op verzoek van het bruidspaar werd de gildehulde bi de feestlocatie Kokse Hoeve verzorgd. Daar werd ook het gildecadeau aangeboden. Eerst tegen vijf uur kon men daarna het aangeboden drankje genieten en aanhoorden bruidspaar en genodigden heeft traditionele feestlied van het gemengd gildekoor.
Eerst tegen zessen eindigde de gildeactiviteit van deze dag. Voor de gildebroeders was kenmerkend de algemene uitspraak: gèr gedôn komen nog steeds veel mensen naar dit Mariaoord om haar voorspraak in te roepen voor persoonlijke noden. Zij vindt er troost in verdriet en sterkte voor persoonlijke noden. Uit de omliggende dorpen trekken nog elk jaar processies naar Handel. De bekendste is wel de processie uit Valkenswaard met nog steeds een grote deelname uit die plaats voor den lange voettocht. Ook Gemert houdt die traditie in leven. Daarom trekt op Hemelvaartsdag de Gemertse processie naar Handel. Vijf kilometer heen en terug. De Heilige Mis wordt gevierd in het processiepark.
Het Sint Antonius en Sint Sebastianus Gilde gaat vooraf aan de processie. In Handel wordt  de processie afgehaald door de celebranten en het Sint Jorisgilde. Het is een traditie, welke de beide gilden koesteren. In de laatste vijftig jaar is de processie slechts één keer afgelast wegens zware regenval.

Dit jaar was hemelvaartsdag bijzonder, want het gilde trok niet alleen mee i de processie, maar terug in Gemert moest het al weer klaar staan om het gouden huwelijksfeest van gildebroeder en ouderlingen Henk en Wilhelmien de Koning, het koningspaar uit de jaren 2010 - 2012,  te begeleiden naar de kerk om daar te danken voor dat feit en de vele gunsten in de afgelopen jaren.
Twee kerkelijke vieringen op een dag was voor het gilde bijzonder. Het is gewoon, dat een gildedag met een H.Mis wordt begonnen, maar niet dat in de vroege middag opnieuw wordt opgetrokken voor een kerkelijke dankviering.
Na de H.Mis werd bij de feestzaal Kokse Hoeve het gouden paar geëerd met een vendelgroet. Daarna was er een rustig uurtje met een drankje en een hapje. Toen was tien uur gilde-activiteit voorbij en was er voor de liefhebbers ’s avonds nog de kans om de Meikermis te bezoeken en naar muziek te luisteren. Een drukke dag was het, maar ook een  met gelegenheid om te danken en te vieren.

Diomage is in Gemert een bekend begrip. Het centrum daarvan is de voormalige Pius-X-school aan het Frans Brugske. Daar worden geregeld activiteiten ontplooid voor de meer dan 100 bewoners van diverse huizen in Gemert. De bewoners zijn geestelijk en/of lichamelijk gehandicapt en hebben afhankelijk daarvan meer begeleiding/verzorging nodig. Veel inwoners hebben zich als vrijwilliger gemeld om een bewoner van deze huizen geregeld een of meer dagdelen te begeleiden om hun leven te veraangenamen.
Het Sint Antonius en Sebastianus Gilde Gemert heeft voor een aantal jaren op zich genomen om de bewoners kennis te laten maken met een van de oudste Gemertse verenigingen. Dat gebeurt in de vorm van de palmpasenviering in de Sint-Gerarduskerk. Dat gebeurt afwisselend met het zustergilde Sint Joris. De beide gilden willen op deze wijze uitvoering geven aan de sociale taak, welke van oudsher wordt vervuld. Vroeger was de zorg voor zieken, zeker in tijden van besmettelijke ziekten, een van de hoofdtaken. Maar ook het begraven van overledenen hoorde daarbij. In de legger van het gilde zijn talrijke vermeldingen opgenomen van de medewerking van het gilde bij deze droeve gebeurtenissen.

Nu ziekenverpleging en begrafenissen door beroepskrachten is overgenomen zijn deze taken vervallen. Voor wat de begrafenissen betreft blijft de medewerking van het gilde beperkt tot de eigen leden. Hiervoor geldt een bijzonder ceremonieel.
Ook het bezoek aan de bewoners van het  huidige Ruijschenbergh, voorheen Zorgcentrum Ruijschenbergh vindt het gilde een sociale taak. Dat geldt dus ook voor de bewoners van Diomage.
Zondag 20 maart a.s. vindt weer een Diomageviering plaats en ook deze keer in de Sint-Gerarduskerk. Het groene gilde trekt daarvoor op naar de huisvesting van de bewoners aan het Frans Brugske en gaat de bewoners en hun begeleiders vooraf naar de kerk. Na afloop van de dienst wordt aan de geestelijkheid en de bewoners een vendelgroet gebracht bij de ingang van de kerk.

EEN MOOIE OPTREKDAG VAN DE GRUUN SCHUT

De feestdagen van het Sint Antonius en Sint Sebastianus Gilde Gemert zijn voorbij, maar de herinnering er aan zal nog lang duren. Zondag 17 januari werd de patroonsdag in De Mortel gevierd met een drukke Hoogmis in de kerk en een geslaagde nazit met koffie, brood, het optreden van een tonkletser en een troubadoure. De dag werd besloten met een serenade van het Mortels orkest t’n Blakke. Zaterdag jl. begon de optrekdag vroeg en eindigde laat.

VENDELGROETEN
De intocht in de Sint Janskerk imponeerde, want niet minder dan elf vendeliers zwaaiden hun vendel hierbij. De Gildemis, met broeders als misdienaars en het ceremonieel tijdens de consecratie en de eed van trouw, kreeg een bijzonder tintje omdat het gilde de offerschaal voor het gilde te bestemmen voor het herstel van het orgel  van de kerk. De vendelgroet aan de pastoor was machtig mooi met de elf vendeliers op de straat, het pastorieplein was  te klein. OP het plein voor het gemeentehuis kwam deze nog beter uit.

NIEUWE DEKEN
Met veel applaus werd de verkiezing van de nieuwe deken in de besloten vergadering bekend gemaakt, nl. die van de 23-jarige student machinebouw Roel van Lijssel uit De Mortel, telg uit echte groene families. Voor het ouderlijke woonhuis werd hij onder grote belangstelling van buurt en familie geïnstalleerd en daarna naar het  gildehuis begeleid. 5 km. lang was de tocht en deze duurde 2 ½ uur. De tijdsduur werd mede veroorzaakt door
De 35 felicitaties voor de nieuwe deken, welke gepaard gingen met evenzovele traktaties in de vorm van een drankje en een hapje.
Ook bij de receptie voorafgaande aan de gildeavond was de belangstelling overweldigend.

JUBILARISSEN
Het gilde had drie jubilarissen te huldigden. Nelly-Krol-v.d.Oever was van 1990-1992 al koningin en sinds 2012 opnieuw. In de tijd van “ouderling” verrichtte zij hand en spandiensten voor het gilde. Dat deed ook Harrie van Zoggel, die maar liefst 40 lidmaatschapsjaren telt. Hij was tien jaar actief gildebroeder en daarna eveneens ouderling. Leo van den Elsen is 25 jaar actief gildebroeder en dat niet alleen. Hij was betrokken bij het opzetten van de tentoonstelling op gildefeesten, is de notulist van de algemene vergaderingen, draagt het gildezilver en is ijverig bij het klaarmaken en opruimen van de attributen voor en na optredens. In de laatste jaren is er ook een stuk zorg voor de gildekapel in de Deel bijgekomen. Het gildebloed is hem bij de geboorte meegegeven door vader Jan. Daarnaast zijn of waren nog drie familieleden nauw bij het gilde betrokken. De jubilarissen werden geëerd met een vendelgroet, een gedenkspeld en bloemen.
Tijdens de vergadering werd niet alleen de nieuwe deken gekozen, maar kwamen jaarverslagen, begroting en de herverkiezing van twee bestuursleden en van de kapitein aan de orde. Ook het beheer van de grond werd geregeld.
Vertegenwoordigers van de beide zustergilden uit Gemert en Bakel kwamen feliciteren, vriendengroepen, familieleden en buurtbewoners van deken en jubilarissen. Daarna  werd de gildeavond begonnen met het dansen op de trom, zoals dat tot in de vijftiger jaren teerdagen de hele dag en avond werd gedaan.
Voor het gilde waren alle feestdagen bijzonder.

Het begon in het jaar 1970 toen de bewoners van het Gasthuis o.a. met boerenkarren verhuisden van hun uit de tijd geraakte verblijf aan de Nieuwstraat naar het gloednieuwe Huize Ruijschenbergh op de hoek van de Kapelaanstraat en de Julianastraat. De beide Gemertse gilden waren daarbij net als andere verenigingen uit het dorp bij aanwezig en gaven daarmee meer glans aan het historisch feit. Het intrekken werd besloten met een gezamenlijke vendelgroet. Dit eerste eerbewijs aan de oudere inwoners, die het in hun leven niet gemakkelijk hebben gehad, maar toch het Gemert van toen en vooral de handhaving van de tradities hebben doorgegeven, was voor het Sint Antonius en Sint Sebastianus Gilde – Gruun Schut – aanleiding om ook in het volgende jaar en in de 45 jaren tot nu toe erna hun te blijven eren en te danken voor hun bijdragen aan de Gemertse gemeenschap. Immers iedere generatie bouwt daaraan en maakt het hun kinderen en kleinkinderen mogelijk om een beter leven te leiden, dan zij hebben gehad. Dat is in de korte toespraakjes van de opeenvolgende voorzitters van het gilde dikwijls beklemtoond.
Ook vorige week vrijdag was het gilde weer present in Ruijschenbergh. De tweede vrijdag in september staat al enkele jaren in het jaarprogramma genoteerd en de gildebroeders hechten er aan om daarbij aanwezig te zijn. Het is sinds het nieuwe Ruijschenbergh wel anders dan in 1971 toen hert eerste bezoek na de inhuizing werd gebracht. Toen was er een eigen pastor, die op eerste zondag in oktober voorging in de H.Mis en na de koffie met de bewoners ook de vendelroet in ontvangst nam. Na de ingebruikneming van het nieuwe gebouw is er geen pastor meer en zijn er nog twee kerkdiensten per maand in de activiteitenruimte van het  huis, verzorgd door de parochie. Aanvankelijk werd vastgehouden op de tweede vrijdag in oktober, maar de afsluitende vendelgroet was door de invallende duisternis niet meer zichtbaar voor de bewoners, vandaar dat uitgeweken is naar de  tweede vrijdag in september, dit jaar dus op 11 september jl.
Tegen zeven uur ’s avonds klonken door het gebouw de trommen van de tamboers en voor zoveel de bewoners al niet in de door iedere keer weer vele vrijwilligers tot kapel omgebouwde activiteitenruimte aanwezig waren, was dat het teken om alsnog te komen. Pastor Pater Piet Pubben vindt het iedere keer weer een verademing om voor te gaan in de viering en om daarna nog alle bewoners te begroeten, maar toch zeker hen, die nog in Huize Ruijschenbergh hebben gewoond. Begeleid door het gilde, en gekleed in de albe en het kazuifel van het gilde, trok hij de kapel binnen. Daar is nog maar plaats voor een klein aantal gildebroeders, waaronder het koningspaar de tamboers, kapitein, vaandeldrager en nieuwe deken. De andere gildebroeders hebben in plaats in de nevenruimte en achter glas.
De nieuwe deken van het gilde is de lector van de dag en de koning heeft het voorrecht om de eigen voorbeden, waarin naast de intenties van de parochie ook die van overleden gildebroeders en/of zusters te vermelden.
Na de koffie wordt de vendelgroet gebracht aan de pastor en de vertegenwoordigers van het huis. Het gazon, waarop dit gebeurt is de gildebroeders wel bekend, want dat is hetzelfde gazon waarop in de zomertijd de vendeloefeningen worden gehouden. Voor hen is het dus een thuiswedstrijd.
Na de groet is er nog gelegenheid voor een glaasje waarna het gilde in het schemerdonker op weg gaat naar het gildehuis, voldaan omdat weer een goede daad is verricht.

foto volgt