Ze zijn natuurlijk niet te tellen de vele voetstappen, welke gildebroeders en –zusters en hun aanhang vanaf 1917 hebben gezet tijdens de honderd optrek- en teerdagen, bij het verzamelen om vandaar te vertrekken en terug te keren en bij de sinds 1970 gehouden maandelijkse bijeenkomsten van het gilde, bij gildefeesten, e.d. Feit is dat een gildehuis ook een “huis voor het gilde” is geweest. En een dergelijk jubileum mag best gevierd worden. Dat gebeurt op zondag 21 mei a.s.

KEUZE GILDEHUIS
Hoe gebeurt de keuze van een gildehuis en waarom? In de oude karde, welke in 1699 door Baron Hendrik van Wassenaar, Commandeur van Gemert en Landcommandeur van Aalden Biezen is bevestigd, is alleen sprake van “zullen de schutbroers gehouden zijn te komen om te compareren (verschijnen) ten huize alwaar hunne comparitie gehouden word”. Deze tekst laat dus alle vrijheid om te kiezen. Rond 1900 was dat Café Coolen-Front, Kerkstraat 10, het vroegere “Stumper”. Toen echter de Paters van de Geest in 1916 naar Gemert kwamen werd het parochiehuis, gelegen aan de Boonengang, waarin later de tabakskerverij van de Firma Henri Corstens werd gevestigd, kocht het Kerkbestuur onder voorzitterschap van Pastoor dat café en bestemde het tot parochiehuis. Daarvoor golden andere regels dan voor het café. Een daarvan was “geen alcohol”. Voor harmonie en gilde was dat de aanleiding om naar een ander gildehuis om te zien. Dat werd “Hotel de Keizer”, toen uitgebaat door Henricus van de Ven. Hij en zijn zes opvolgers waren dus iets meer dan honderd jaar “hospes” van het gilde, tapten de jenever en het bier, openden hun deuren als het gilde moest uittrekken en werden menigmaal uit bed gehouden, omdat de broeders nog niet uitgebuurt waren.
Het is zelfs voorgekomen, dat hij risico liep, toen in 1944 ondanks de oorlogsjaren en het verbod op culturele verenigingen, die niet bij de Kuluurkamer waren aangesloten, hij ruimte gaf voor de viering van de optrekdag. Gildebroeders trokken daar hun gildekostuum aan en poseerden met de nieuwe deken Pieter Penninx – nu 94 jaar – op de binnenplaats voor de statiefoto, om daarna weer in burger de koffietafel te geniet in zijn woonhuis aan de Paashoefsedijk in De Mortel.

VIERING OP HET PLEIN
Het gilde viert dat eeuwfeest op zondag 21 mei in en om Brasserie De Keizer, een feest dat tegelijk een eerbewijs is voor gastvriendschap, welke genoten is. Het feest zal zich afspelen op het Ridderplein en krijgt een beetje het karakter van een gildefeest, dus met het optrekken van het gilde, vendelgroet en het schieten om niet één, maar om “De Keizer”. Jammer genoeg staat de politie niet toe, dat iedereen mee mag schieten, maar alleen de gildebroeders, ook die van de beide zustergilden, en de leden van de Vriendenkring van de Gemertse Gilden. Er komt een tent te staan en natuurlijk zijn er drankjes en hapjes te koop. Op het Ridderplein wordt deze dag als het waren een buitencompriessie (vergadering of feest buiten het gildehuis) van het gilde.

PROGRAMMA
14.00 uur Optrekken van het gilde.
Inschrijving á € 2,00 van de schutters voor het keizerschieten.
Opening tentoonstelling in gildezaal van Brasserie De Keizer over 100 jaar Gildehuis (foto’s,
schilderijen, dekenlijsten, zilver)
15.00 uur Begin keizerschieten.
18,00 uur Inhuldiging keizer m/v en kroning keizerin (m/v)
21.00 uur Einde.

Ruud Vermunt en Tim Gruijters zijn de spreekstalmeesters van de middag en vertellen veel anekdotes over het gilde en gildehuis. Zij praten de muziek van Z.A.B. De Mortel en John van der Heijden aan elkaar.
Voor de kleine gildebroedertjes en – zustertjes zijn er sprngkussens, e.d.
Het inschrijfgeld van de schutters, de opbrengst van de loterij en drankenverkoop zijn bestemd voor de “Verwendag” welke elk jaar georganiseerd wordt voor kinderen met een handicap uit Gemert-Bakel.
Het zou leuk zijn als naast vlaggen ook bezoekers een groene outfit dragen. Een groen plein in het centrum, brengt zeker een goed gevoel voor een leuke middag.

In veel dorpen in Noordoost Brabant, Noord Limburg en West Vlaanderen  wordt 17 januari min of meer uitbundig gevierd. In  het  bisdom ‘s-Hertogenbosch zijn 21 gilden naar deze heilige vernoemd. Veelal zijn het agrarische gemeenschappen, waar deze heilige wordt vereerd. Dat wordt verklaarbaar omdat de heilige wordt aangeroepen tegen veeziekten.
In een dorpje in de Eifel – aartsbisdom Trier – is dat duidelijk zichtbaar. Midden in het dorp staat een Sint-Antoniuskapel met een prachtig altaar en mooie glas-in-loodramen. Verklaard wordt dit door de giften van agrariërs, die de verering beschouwden als de goedkoopste en veilige verzekering tegen veeziekten.

MORTELZONDAG   
Ook in De Mortel, waar de parochie de heilige als patroon heeft, wordt 17 januari nog steeds gevierd, mede dank zij het optrekken van het naar hem genoemde gilde van Sint Antonius en Sint Sebastianus op die dag naar de kerk. De dag wordt binnen het gilde nog steeds “Mortelzondag” gevierd. Het is een herinnering aan de vroegere Mortelse kermis, welke op die dag plaats vond. Voor de gildebroeders uit Gemert was dit een extra feestdag. Men trok het zondag s pak aan en fietste of liep naar het kerkdorp om daar na de Hoogmis een kaartje te leggen in een van de cafés, dat waren er in 1966 nog vier, nu nog één, of te buurten. Daarna had iedereen zijn eigen adres, waar het feestelijk middagmaal werd gebruikt om na een dutje wederom het dorp in te gaan voor het voortzetten van het kaartfestijn.
De kermis in de winterse dagen zal zeker geen vetpot geweest zijn  voor de exploitanten. Misschien hebben ook de waarschuwingen tegen alcoholgebruik bijgedragen aan het verdwijnen . De gruun schut bleef echter komen. Tot 1976 was dat in het zogenaamde “halfzondagse pak” . Langjarig kapitein en voorzitter van het gilde Antoon Jaspers, vierde zijn verjaardag altijd in het kerkdorp Toen hij 65 jaar werd  vond het gilde dat een geschikte gelegenheid  om op te trekken naar de kerk en hem daarna een vendelgroet te brengen, alvorens het vaste programma van kaarten en buurten te beginnen. Dat is toen goed bevallen en dat is het nog steeds.

PROGRAMMA
Dinsdag 17 januari trekt het gilde om 9.55 op om de voorganger in de sacristie van de kerk af te halen en naar de kerk te begeleiden. Het kerkkoor zal  de feestelijke zang verzorgen. Na de H.Mis wordt onder het zingen van het bekende Sint-Antoniuslied de eed van trouw aan het geestelijk gezag hernieuwd. Voor de kerk wordt een vendelgroet gebracht aan de voorganger. Sinds enkele jaren is het gebruikelijk om de beide eredekenen  van het gilde – Lau Huijbers en Theo van den Elsen – te eren met een vendelgroet. Dan is het tijd om samen met de Mortelse gemeenschap de koffie met het Sint-Antoniusbrood te gebruiken en. Odilia Steeghs-van de Laar, oud koning en koningin van het gilde - familieherinneringen aan het gilde en belicht Ad Otten het gilde van een andere – historische - kant. Het gilde is daarna welkom bij een van de Mortelse gildebroeders voor de groene –erwten – soep.
’s Avonds om acht uur begint de rikwedstrijd in Café het Anker, waaraan gildebroeders en hun familieleden, maar ook de inwoners van De Mortel en Gemert, kunnen deelnemen. Voor iedere deelnemer is er een prijs.
Als de tonen.van  het Mortelse ZAB-orkest zijn verklonken en een laatste glaasje is gedronken, keert het gilde weer terug naar Gemert, de haardhuizen zogezegd, in het vooruitzicht dat op de zaterdag van dezelfde week de optrek- en teerdag wacht in het gildehuis.
.

Gilden bestaan al lang. Dat betekent, dat er in de loop van de tijd leden aangetreden zijn, hun broederschap hebben verlaten en maar weinigen zijn als actief gildebroeder/zuster overleden. Koningen laten meestal een herinnering aan hun koningschap in de vorm van een schild achter. Het is alleen jammer dat veel zilver in het verleden verloren is gegaan, verloren, verbrand, gestolen. Er zijn ook gilden van wie het zilver gedurende hun “slapende” tijd door derden is gebruikt voor het maken van sieraden. In een enkel geval zijn er kelken en cibories voor de eredienst van gemaakt.

Van gildebroeders zonder rang, bestaat soms nog een herinneringsschild. Als gilden alleen vrijgezellen  lid konden

worden, dan hield dit op als ze trouwden. In een enkel geval bleven ze langer lid, vandaar een herinneringsschil d. Overleden gildebroeders horen echter ook samen in herinnering te blijven. Ieder gilde heeft daar zijn  eigen vorm voor gekozen. Om de overleden actieve gildebroeders/zusters te herinneren schonk Lau Huijbers, gouden jubilaris aan het gilde, op de jongste optrekdag  een prachtig dodenschild aan het gilde met daar op bevestigd  kleine schildjes met de namen van de tijdens zijn lidmaatschap overleden actieve broeders. Dat zijn er zeventien.  Zij blijven in herinnering.

De 23-jarige zoon Peter van gildejubilaris Peter Lathouwers  sr. is gisteren door het Sint Antonius en Sint Sebastianus Gilde Gemert  in de druk bezette besloten optrekdagvergadering gekozen tot nieuwe deken.  Hij is vierdejaars student werktuigbouw aan de TU/e. In de middag werd hij door het gilde thuis als zodanig geïnstalleerd.
OPTREKDAG
De optrekdag begon voor de gildebroeders en één zuster – de koningin – al vroeg met het traditionele kapiteinsontbijt en de aansluitende vendelgroet. De gildemis was voor de tweede maal deze week een Communiedienst, waarin Diaken Jos van den Bosch voorging. Aan het slot van de druk bezochte viering in de Sint-Janskerk werd de eed van trouw aan de geestelijke overheid hernieuwd gevolgd door een vendelgroet.
Honderd meter verder stond Burgemeester Michiel van Veen met echtgenote al op het bordes om de eerste vendelgroet aan hem van één gilde in Gemert-Bakel in ontvangst te nemen. Maar liefst tien vendeliers zwaaiden het vendel. De groene Groninger supportersschaal kleurde wonderwel bij de schutskleur. De ontvangst in de trouwzaal was apart omdat deze een interactief karakter had doordat de burgervader zich door de jubilarissen liet bijpraten over de gebruiken bij het gilde en het begin van hun lidmaatschap. De gebruikelijke toast sloot de bijeenkomst af.
De zes jubilarissen werden eveneens met een groet geëerd. Bij zonder was dat de 10-jarige Ole Kradolfer van het Sint-Antoniusgide uit Huissen Gld zich bij het gilde aansloot en zijn felicitatie aan zijn jubilerende opa en oma Huijbers-Bakkers -bracht.

DEKENVERKIEZING EN HULDIGING JUBILARISSEN
In de besloten vergadering brachten 64 een stemden  op een van de drie jongelui voor het “dekensampt”, zoals in de Karte van het jaar 1699 de functie genoemd is. Peter Lathouwers, zoon van de 40-jarige jubilaris Peter Lathouwers werd met grote meerderheid gekozen. Tamboers maakten de uitslag bekend op het Ridderplein en bij de familie.

HULDIGING JUBILARISSEN
Jorlan Manders, 25 jaar lid, Jo van Schalen en Peter Lathouwers beiden 40 jaar, Peter van Hout en Corrie en Lau Hujjbers 50 jaar, werden door de voorzitter en het gilde geëerd met woorden voor hun verdiensten. De 25-jarige jubilaris ontving een zilveren speld, de 40-jarigen –geen erkend jubileum bij het gilde, vroeger alleen met naam genoemd – met gildelikeur en bloemen de  50-jarigen die alle tijd actief waren, een schild en de vrouwelijke jubilaris, de eerste in het bestaan van het gilde, met een zilveren  speld.
De Bond van Schuttersgilden Kring Peelland was met een grote deputatie aanwezig om de jubilarissen te feliciteren met bloemen en de nog steeds actieven  met de zilveren kringonderscheiding

INSTALLATIE
Omwille van de tijd gildeleden hun broeders naar Handel. Na daar de innerlijke mens versterkt te hebben en een drankje er bij werd voor het huis Pastor Castelijnsstraat 33  de nieuwe deken geïnstalleerd. Hij kreeg de groene sjerp aangelegd, het patroonsschild opgespeld, het dekenschild omgehangen en de dekenspiek overreikt. Voor de kou tijdens de tocht naar Gemert was een witte sjaal. De buurt die intussen voor de versiering van het woonhuis had gezorgd werd vertegenwoordigd door de 18-jarige tweeling Jette en Anna Verhoeven, waarvan de een de dekenhoed opzette en de ander de brand mocht steken in de al met tabak gevulde pijp. De huldiging werd besloten met een vendelgroet om daarna de 5 km lange en 2 ½ uur durende tocht naar Gemert te beginnen, onderbroken door 23 felicitaties van aanwonenden, natuurlijk vergezeld met een drankje. Om half zeven was de zesde en laatste vendelgroet voor het gildehuis waar de tafels gedekt stonden voor een heerlijke maaltijd van de kok van Brasserie De Keizer.
De receptie was deze keer bijzonder druk bezocht, want familie en vrienden van gilde, jubilarissen en de nieuwe deken stonden in een lange rij om hen allen de hand te schudden. Carnavalsvereniging De Bergkneuters liet felicitaties vergezeld gaan met feestelijke klanken van de hofkapel, waarvan de nieuwe deken lid is.
De koningsdans werd ook dit keer door de tamboers op de trom geslagen, zoals tot de vijftiger jaren voor de hele avond gebruikelijk was. Die dans vormde de inleiding voor een drukke gildeavond welke het middernachtelijk uur overschreed en eerst  om 01,00 uur eindigde. Thuis bij de nieuwe deken werden laat in de nacht de “eikes” gebakken, als afsluiting van een “super”gildedag, zoals de moeder van de deken zei..